Geneesmiddelen verdienen goed gebruik

MEDICATIEGEBRUIK Geneesmiddelen worden elke dag foutief gebruikt. In sommige situaties is er sprake van overconsumptie, in andere gevallen van onderconsumptie. Elk van deze situaties is schadelijk. Dat zei Caroline Ven, CEO van pharma.be bij aanvang van een symposium dat de koepel van de innovatieve geneesmiddelen organiseerde over het goed gebruik van geneesmiddelen.

Filip Ceulemans

Geneesmiddelen maken ontegensprekelijk deel uit van onze gezondheidszorg. “Bij pharma.be geloven we dat toegang tot kwalitatieve geneesmiddelen en gezondheidszorg een fundamenteel mensenrecht is”, zegt Caroline Ven. “Goed gebruik van geneesmiddelen zegt iets over de staat van het gezondheidszorgsysteem van een land. Het bepaalt in grote mate de kwaliteit en de efficiëntie van het gezondheidszorgsysteem. We stellen echter elke dag vast dat geneesmiddelen foutief worden gebruikt of dat ze niet, onvoldoende of te veel worden gebruikt.”

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidzorgproducten (FAGG) definieert goed gebruik van geneesmiddelen als volgt: “Het nemen van de juiste geneesmiddelen op het juiste moment, alleen wanneer strikt noodzakelijk met inachtneming van de instructies van de arts, de apotheker en de informatie op de bijsluiter. Kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid moeten altijd gerespecteerd worden bij het gebruik van geneesmiddelen.”

De impact van onoordeelkundig gebruik van geneesmiddelen valt niet te onderschatten

200.000 sterfgevallen

De impact van onoordeelkundig gebruik van geneesmiddelen valt niet te onderschatten. Vooral bij chronische aandoeningen waar patiënten vaak meerdere geneesmiddelen per dag moeten innemen, is het correct gebruik van geneesmiddelen een voortdurend aandachtspunt. “Elk jaar sterven er in de Europese Unie 200.000 mensen ten gevolge van slechte therapietrouw”, zegt prof. Lies Lahousse (UGent). “De financiële last die dat met zich meebrengt, loopt op tot 125 miljard euro per jaar. Daarmee heeft het een grotere impact dan eender welke andere gezondheidsinterventie of aandoening. Studies leren ons dat 20 tot 50% van de patiënten met een chronische aandoening niet therapietrouw zijn.”

Een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat 50% van de geneesmiddelen niet wordt ingenomen zoals ze zijn voorgeschreven door een arts. Het percentage varieert sterk naargelang de aandoening. Bij de opstart van een behandeling wordt geschat dat ongeveer 20 à 30% van de nieuwe voorschriften niet wordt opgehaald. Het vroegtijdig afbreken van een behandeling – vooral bij langdurige aandoeningen – stijgt geleidelijk vanaf de start tot twee jaar na de diagnose.

Helft van de groeinorm

In haar uiteenzetting trok Gloria Ghéquière, adjunct-kabinetschef van minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit), de discussie over goed gebruik van geneesmiddelen open naar ‘goed gebruik van (het geld dat we besteden aan) geneesmiddelen’. “De uitgaven van geneesmiddelen blijven – onder meer door de vergrijzing van de bevolking – jaar na jaar stijgen. Tijdens de vorige legislatuur met 30%. In 2026 en 2027 is de geneesmiddelensector goed voor meer dan de helft van de groeinorm.”

Daarom sloot de overheid een akkoord met de farmaceutische industrie over de jaarlijkse groei onder het motto ‘hoe efficiënter we het budget gebruiken, hoe meer patiënten er geholpen kunnen worden’. Voor minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke betekent dat onder meer dat er wordt ingezet op een verminderd gebruik van statines en PPI’s. “Volgens een studie van het KCE uit 2019 neemt een kwart van de 40-plussers in ons land statines”, vervolgt Ghéquière. “Vandaag worden ze vaak voorgeschreven voor laagrisicopatiënten. Bovendien gebruikt meer dan de helft van de patiënten de statines niet correct of zetten ze het gebruik stop. We kunnen ons de vraag stellen of we statines in de toekomst niet enkel moeten terugbetalen voor echte risicopatiënten. De tijd van het riedeltje ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ is voorbij. Die financiële luxe hebben we niet meer.” Onlangs kregen alle huisartsen hun profiel inzake PPI-voorschrift toegestuurd.

Grote verpakkingen

Geneesmiddelenverpakkingen zijn vaak niet afgestemd op de medische richtlijnen. “Dat is bijvoorbeeld het geval voor 60% van de antibioticaverpakkingen. Te grote verpakkingen betekenen dat er een aantal pillen te veel worden geleverd aan de patiënt”, stelt de adjunct-kabinetschef van Vandenbroucke vast. “We zitten echter dicht bij een akkoord met de apothekers om te komen tot een systeem waarbij de patiënt de exacte hoeveelheid geneesmiddelen meekrijgt die hij moet innemen.”

Ten slotte wijst Ghéquière erop dat innovatieve geneesmiddelen echt moeten bijdragen tot een betere gezondheidszorg. Ze neemt als voorbeeld CAR-T-celtherapie die wordt gebruikt bij de behandeling van de ziekte van Kahler (multipel myeloom). “Deze vorm van kanker is goed voor 2% van alle kankers, maar gebruikt wel 2,7% van het geneesmiddelenbudget. Dat aandeel zal nog stijgen door nieuwe CAR-T-behandelingen. Volgens het KCE kregen 2.100 patiënten in 2022 een eerstelijnsbehandeling, terwijl er ‘slechts’ duizend nieuwe patiënten werden gediagnosticeerd.”