Ach die cholesterol ...
In onze maatschappij van voedselovervloed en almaar stijgende BMI is de cholesterolconcentratie een belangrijk probleem voor de gezondheidswerkers, de verzekeringsmaatschappijen en de farmaceutische industrie.
Maar wat kan je eraan doen? Wat moet je doen om de cholesterolconcentratie te verlagen? Moet je voedingssupplementen innemen? Statines? ...
Cholesterol behoort tot de groep van de lipiden (vetten) en meer bepaald de sterolen. Cholesterol is een levensbelangrijke stof die overal in het lichaam voorkomt. De celmembraan bevat cholesterol, steroïdhormonen worden gemaakt uitgaande van cholesterol ...
Maar je mag er niet te veel van hebben, want dan kan de cholesterol zich ophopen in de bloedvaten en zo hart- en vaataandoeningen of een hersenberoerte veroorzaken.
Cholesterol wordt in het bloed vervoerd door lipoproteïnen. We onderscheiden 2 soorten cholesterol: cholesterol die gebonden is aan weinig dichte lipoproteïnen (LDL), en cholesterol die gebonden is aan zeer dichte lipoproteïnen (HDL). LDL-cholesterol wordt ook de "slechte" cholesterol genoemd omdat die kan neerslaan op de wand van de slagaders, waardoor die stilaan dichtslibben. HDL-cholesterol wordt ook "goede" cholesterol genoemd omdat die ons beschermt tegen atheromatose.
Cholesterol wordt vooral in de lever gesynthetiseerd (80%). De rest (20%) komt van de voeding.
Invloed van de levenswijze
Er zijn factoren die een hoge cholesterolconcentratie in de hand werken. Aan sommige factoren zoals de leeftijd en familiale antecedenten kan je niets doen. Maar je kan wel iets doen aan de levenswijze: gewicht, lichaamsbeweging, roken, stress ...
Regelmatige lichaamsbeweging verlaagt het risico op hartlijden en CVA met de helft. Dertig minuten matige fysieke activiteit per dag (bijvoorbeeld wandelen) kan de HDL-cholesterolconcentratie met 5-6% verhogen. Na een vermagering met 5 kg kan de HDL stijgen met 10%. Die effecten zijn cumulatief. Dat stemt toch tot nadenken.
Roken verhoogt de nadelige effecten van de LDL-cholesterol.
Welke voeding?
De vetten in de voeding kunnen de cholesterolconcentratie verhogen. Het zijn vooral verzadigde vetzuren en transvetzuren die de LDL-cholesterolconcentratie het meest doen stijgen. Verzadigde vetzuren zitten vooral in dierlijke vetten (vet vlees, boter, kaas, eidooier ...), maar ook in plantaardige vetten (palmolie, kokosnootolie). Transvetzuren zitten onder meer in industrieel bereide voedingswaren en bepaalde margarines. Ze verhogen niet alleen de LDL-cholesterolconcentratie, maar verlagen ook de HDL-cholesterolconcentratie.
Anderzijds zijn er ook vetten die de LDL-cholesterolconcentratie doen dalen. We denken daarbij aan omega 3-vetzuren in vette vis, sojaolie, noten, hazelnoten en lijnzaad. Een voeding met veel oplosbare vezels (graangewassen, peulgewassen, fruit, groenten) heeft ook een heilzaam effect.
Vetten kunnen dus nadelige invloed hebben op de cholesterolconcentratie, maar ook suikers spelen een nefaste rol. Suiker verhoogt de vetten in het bloed via het insulinemetabolisme. Een hoge insulinespiegel verhoogt de productie van triglyceriden en cholesterol in de lever en de opslag van vetten, vooral in de buik. Daardoor neemt de middelomtrek toe. Het abdominale vetweefsel scheidt pro-inflammatoire en oxidatieve stoffen af die een hele rist gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken waaronder hart- en vaataandoeningen.
Wat te doen als de cholesterolconcentratie te hoog is?
Als de cholesterolconcentratie te hoog blijft ondanks een aanpassing van de levenswijze, zal de arts een geneesmiddel voorschrijven, meestal een statine. Het is ruimschoots bewezen dat statines de cholesterolconcentratie verlagen. Statines hebben hun efficiëntie ook bewezen in de primaire preventie bij risicopatiënten.
Hypercholesterolemie vergt een totaalaanpak bestaande in geneesmiddelen, een dieet en een gezonde levenswijze.
Soms kunnen alternatieven op basis van voedingssupplementen en planten nuttig zijn.
De belangrijkste indicaties voor die alternatieven zijn volgens een panel van artsen dat daarover heeft gediscussieerd, intolerantie voor statines, de primaire preventie bij patiënten met een licht verhoogd cardiovasculair risico en een lichte hypercholesterolemie en rokers met een normale cholesterolconcentratie.
