Klassieke analgetica spannen de kroon
Een apotheker op de vijf (20%) gebruikte het afgelopen jaar middelen om medische redenen. 5% deed dat om niet-medische redenen. Vooral klassieke analgetica zoals paracetamol (85%), slaap- en kalmeringsmiddelen (beide 12%) zijn populair.
Het luik over middelengebruik leert dat een kwart van de apothekers het afgelopen jaar wel eens iets nam. Meer dan negen op de tien jongere apothekers (91%) namen klassieke analgetica, tegenover 67% van de ouderen. In die oudere leeftijdscategorieën gaat het vooral over slaap- en kalmeringsmiddelen - respectievelijk 16% en 18% bij de 60-plussers.
Misbruik
Alvorens we de analyse verder zetten, deze bemerking: voor de respons op de vragen die we in de volgende alinea's bespreken, gaat het om kleine aantallen. Globale conclusies vallen er hier dus niet te trekken.
In dit staal zegt 1,5% van de apothekers illegale drugs - cocaïne, amfetamine, efedrine of XTC - te slikken. Bij jongere apothekers (min 40) ligt dat met bijna 3% gevoelig hoger. Narcotische analgetica zoals fentanyl en morfine neemt 1% van de apothekers.
Hoewel apothekers frequent middelen gebruiken, vinden ze toch niet dat ze er misbruik van maken. Misbruik wil hier zeggen dat men meer (voorgeschreven of OTC) psychoactieve medicatie neemt dan wat de bijsluiter vermeldt of dan wat werd voorgeschreven. Ook elk niet-medisch gebruik van illegale drugs valt hieronder.
Negen apothekers (2%) denken van zichzelf middelen te misbruiken zoals in de definitie beschreven. Van die negen nemen vier apothekers meer dan één middel op hetzelfde moment. Eén apotheker zegt niet altijd te kunnen stoppen wanneer hij/zij het zelf wil en twee collega's hadden flashbacks en black-outs als gevolg van middelengebruik.
Zes van de kleine groep van negen voelden zich wel eens schuldig of slecht. De partner, ouders of kinderen van twee apothekers klaagden ooit al over hun middelengebruik. Geen enkele verwaarloosde naar eigen zeggen hun familie en één apotheker was betrokken bij illegale activiteiten om middelen te verkrijgen. Ontwenningsverschijnselen of medische problemen zoals geheugenverlies, hepatitis, bloedingen,... door het misbruik kwamen gelukkig niet voor.
Definitie
Met de term middelengebruik of misbruik wordt verwezen naar het gebruik van illegale drugs en/of psychoactieve medicatie (slaap-, kalmeringsmiddelen, pijnstillers). De verschillende middelenklassen zijn: cannabis (marihuana, hasj), solventen (bijvoorbeeld verfverdunners), kalmeringsmiddelen (bijvoorbeeld valium), barbituraten, cocaïne, stimulerende middelen (bijvoorbeeld speed), hallucinerende middelen (bijvoorbeeld LSD) of narcotica (bijvoorbeeld heroïne). De vragen hebben betrekking op de laatste twaalf maanden. De consumptie van alcoholische drank valt hierbuiten.
Technische fiche
De enquête 'Middelengebruik en burn-out' had enerzijds tot doel te peilen naar het gebruik/misbruik van psychoactieve middelen bij professionals in de gezondheidszorg. Anderzijds wilden we ook burn-out accuraat in kaart brengen. De hiervoor gehanteerde vragenlijsten werden wetenschappelijk gevalideerd en kwam tot stand in samenwerking met professor Geert Dom (UAntwerpen en voorzitter van de European Federation of Addiction Societies).
Een oproep aan artsen en apothekers om deel te nemen aan de enquête werd gelanceerd in de papieren Artsenkrant/Le Journal de Médecin en de Apotheker/Le Pharmacien van 18 februari 2021. Die edities stonden uitvoerig stil bij de problematiek. Onder blister zat een papieren vragenlijst en een enveloppe (port betaald door bestemmeling) die men kon terugsturen. Daarnaast bestond de mogelijkheid de vragenlijst tussen 18 februari en 10 maart online in te vullen op de website artsenkrant.com en deapotheker.be en hun Franstalige tegenhangers. De enquête werd ook meegestuurd met de (twee)wekelijkse elektronische nieuwsbrieven van beide magazines.
In onze vorige editie bespraken we de resultaten van het luik over burn-out.
