Hoe reisziekte voorkomen en behandelen?

Misselijkheid, braken, duizeligheid, bleekheid, koud zweet en soms ook gapen, hoofdpijn, concentratieverlies en slaperigheid. Eén op de drie mensen lijdt aan reisziekte.

Kinetose ontstaat wanneer er een conflict optreedt tussen de zintuiglijke informatie die wordt waargenomen door het binnenoor en de informatie die de ogen registreren tijdens verplaatsingen met de auto, een boot, het vliegtuig of de trein. Kinderen (tussen 2 en 12 jaar) worden het vaakst getroffen door reisziekte. De gevoeligheid voor de aandoening neemt immers af met de leeftijd en met herhaaldelijke blootstelling aan de situaties die de klachten uitlokken.

Wanneer een patiënt hierover vragen heeft, genieten informatieverstrekking en niet-medicamenteuze adviezen (zie hiernaast) altijd de voorkeur op medicatie, zeker bij kinderen, benadrukt het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI), dat zijn informatie over reizen en reisziekte voor het laatst bijwerkte in 2023. ^(*)

Preventietips
- Beperk hoofd- en lichaamsbeweging, eventueel met een kussen of hoofdsteun.
- Kies de meest stabiele plaats in het vervoermiddel: vooraan in auto/bus, ter hoogte van de vleugels in het vliegtuig, in het midden van het achterdek op een schip.
- Kijk naar de horizon.
- Vermijd lezen en schermgebruik.
- Adem rustig frisse lucht in.
- Vermijd oververhitting.
- Ontspan en luister naar muziek.
- Kauw kauwgom.
- Vermijd zware maaltijden en alcohol voor of tijdens de reis.
- Merk op dat gewenning optreedt na enkele dagen bij langere reizen.
>> bcfi.be

Therapeutische opties

Hebben niet-medicamenteuze maatregelen onvoldoende effect, dan kunnen bepaalde geneesmiddelen nuttig zijn, voornamelijk ter preventie. Zo kunnen sederende H1-antihistaminica preventief worden voorgesteld aan mensen die gevoelig zijn voor reisziekte. In België zijn drie geneesmiddelen met cinnarizine, dimenhydrinaat en meclozine volgens hun SKP (samenvatting van de productkenmerken) goedgekeurd voor deze indicatie. De richtlijnen van het Nederlandse Huisartsen Genootschap (NHG) voegen daar cyclizine aan toe. Bij ons is dat beschikbaar als chlorhydraat voor magistrale bereiding. De Cochrane-review waarop deze herziening is gebaseerd, vond echter geen studies over de behandeling van deze aandoening.

Deze geneesmiddelen mogen bij kinderen slechts uitzonderlijk worden gebruikt, aldus het BCFI: bij ernstige klachten, wanneer niet-medicamenteuze maatregelen onvoldoende zijn, en altijd eerst op proef. Ze mogen niet worden toegediend aan kinderen jonger dan 2 jaar.

Transdermale scopolamine (niet beschikbaar in België) kan preventief worden gebruikt bij volwassenen voor lange reizen. Het Geneesmiddelencentrum wijst erop dat “de baten van deze geneesmiddelen altijd moeten worden afgewogen tegen hun bijwerkingen, vooral sedatie en anticholinerge effecten.” Dit geldt in het bijzonder voor kinderen en ouderen.

Daarnaast worden soms de anti-misselijkheidseigenschappen van gember geprezen. Dat is alleen beschikbaar als voedingssupplement. Het BCFI geeft echter aan dat “de beschikbare bewijzen onvoldoende zijn om uitspraken te doen over de doeltreffendheid ervan.”

Cyberkinetose
Ook in virtuele omgevingen kunnen gevoelige personen last krijgen van misselijkheid en duizeligheid. Wanneer je een virtualrealitybril draagt, beweegt de omgeving terwijl het lichaam stil blijft. Hierdoor ontstaat er een discrepantie tussen de ruimtelijke waarneming van het lichaam en wat de ogen zien, wat deels te verklaren is door een bepaalde vertraging tussen bewegingen en hun weergave in de gesimuleerde wereld.
Deze situatie kan zich ook voordoen bij het kijken naar een 3D-film in de bioscoop. Sommige personen zijn hier gevoeliger voor dan anderen, terwijl een deel van de mensen helemaal geen symptomen van reisziekte ondervindt in dergelijke situaties.
>> sciencesetavenir.fr, 30 januari 2023

>> Folia Pharmacotherapeutica, mei 2023 – Reizen: reisziekte
>> bcfi.be