Column

Dertig jaar Farmaceutische Zorg

Ik was er persoonlijk bij toen Charles (Doug) Hepler in 1996 het concept ‘Farmaceutische Zorg’ internationaal introduceerde. De golf die hij toen via lezingen en workshops in gang zette, heeft het beroep van apotheker in drie decennia grondig veranderd. Toch gaat die dertigste verjaardag in stilte voorbij. 

Elke apotheker die recent afstudeerde, is grondig getraind in ‘Farmaceutische Zorg’. Maar als je aan Jan Modaal zou vragen wat die zorg precies inhoudt, krijg je vermoedelijk nauwelijks een zinnig antwoord.

”Farmaceutische zorg (FZ) is een resultaatgerichte, coöperatieve, systematische benadering van het verstrekken van medicamenteuze therapie, gericht op de verbetering van alle aspecten van de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven.”

Een mooi geformuleerde, academische definitie. In 2010 gaf Hepler een afscheidscollege onder de titel ‘A Dream Deferred’ ⁽¹⁾, waarin hij een veel concretere en zelfkritische analyse bracht, inclusief enkele aanbevelingen:

· Zorg is gebaseerd op de behoeften en waarden van de patiënt. Ze anticipeert daarop, eerder dan te wachten en te reageren.

· Clinici werken samen bij het verlenen van zorg.

· Geef de patiënt de volle controle over zijn behandeling, gezondheid en welzijn.

· Werk met monitoring van therapeutische outcomes (meet en verbeter de uiteindelijke gezondheidsproductie).

'Farmaceutische Zorg is niet aan verpakkingen gebonden, maar beoogt het begeleiden van de complete medicamenteuze therapie van de patiënten.'

Hepler noemde FZ een ‘uitgestelde droom’ omdat we nog steeds geen echt veilige, effectieve, efficiënte, equitabele, patiëntgerichte medicatiebehandeling aanbieden. Dat is nochtans de droom van elke patiënt en van veel zorgverstrekkers – mezelf incluis. Een gemiddelde effectieve therapietrouw van 50% en een meerderheid van medicatiegebruikers zonder compleet medicatieschema, zijn het beste bewijs dat Heplers droom na dertig jaar nog ver van voltooid is.

Binnen onze beroepsgroep weten we dat FZ dit kan rechtzetten. Maar vandaag is FZ nog steeds onvoldoende zichtbaar, tastbaar, meetbaar, laat staan economisch ‘waardevol’ voor het publiek. Indien het RIZIV niet zou betalen voor de Huisapotheker, GGG’s of Medicatie Reviews, zouden alle patiënten dan bereid zijn er geld voor te geven?

De hervorming van het vergoedingssysteem voor apothekers startte in 2010. Momenteel gaat ongeveer 80% naar allerlei honoraria en 20% naar economische marge. Maar van de honoraria gaat nog steeds slechts een 10-tal procent naar niet-productgebonden honoraria: het leeuwendeel naar de Huisapotheker; nauwelijks 1% naar GGG’s, Medicatie Review en Benzo-afbouw.

FZ is niet aan verpakkingen gebonden, maar beoogt het begeleiden van de complete medicamenteuze therapie van de patiënt en het vergroten van de ‘gezondheidsproductie’. Dus zouden de verhoudingen precies omgekeerd moeten zijn: 80-90% voor niet-productgebonden (patiëntgerichte) ‘farmaceutische zorg’ en allicht nog slechts 10-20% voor het ‘afleveren’.

Die ommezwaai zou niet alleen een maatschappelijk statement zijn, dat tastbaar maakt waar de echte meerwaarde van het beroep vandaag ligt. Het zou meteen ook de wind uit de zeilen halen van discounters en online apotheken, die graag veel willen verkopen, maar zeker niet wakker liggen van Heplers droom voor elke patiënt.

Op ruim dertig jaar zijn we al een heel eind opgeschoten, maar we zijn er nog niet.

1. ‘A Dream Deferred’ (Een Uitgestelde Droom): https://harveywhitney.org/wp-contenthttps://static.pmg.be/uploads/2015/04/2010.pdf