Je zou er misschien nog aan gaan twijfelen als je ze de hele dag op de zetel ziet liggen, maar katten zijn gemaakt om buiten te leven. maar net zoals wij zijn ze gevoelig voor koude en kunnen ze in de winter ziek worden.
De honden-en kattenpopulatie in ons land groeit zeker niet buitensporig aan. het aantal trouwe viervoeters blijft al geruime tijd op een vrij stabiel peil. wat de voorbije decennia wel is veranderd, is de levenskwaliteit en levensverwachting van de huisdieren. medische zorgen gaan steeds verder, ook op het vlak van chirurgie. het aantal operatiedoden is de jongste jaren sterk gedaald.
Zowat een op de vier teven die niet gesteriliseerd werd, krijgt af te rekenen met pyometra voor de leeftijd van 10 jaar. dat kan het gevolg zijn van de hormoonwerking. onder invloed van progesteron gaat de baarmoeder mucus aanmaken dat wordt opgestapeld in de baarmoeder. dit hormoon vermindert bovendien de spieractiviteit, waardoor de baarmoeder minder samentrekt. dat kan leiden tot cysteuse endometrium hyperplasie (ce.h.) ook het langdurig gebruik van anticonceptie (prikpil) kan baarmoederontsteking in de hand werken. daarnaast kunnen bacteriële factoren hun duit in het zakje doen. bacteriën die via de darmen, vagina of urinewegen in de baarmoeder belanden, kunnen daar een secundaire infectie veroorzaken. dieren bij wie pyometra wordt gediagnosticeerd, moeten zeer snel onder het mes om te voorkomen dat de ontsteking zich uitbreidt en leidt tot sepsis of buikvliesontsteking. de behandeling bestaat uit een sterilisatie-ingreep waarna het dier meestal snel weer op de been is.
Waterschildpadden zijn verantwoordelijk voor heel wat besmettingen met de salmonellabacterie. "ze zijn vaak drager van deze bacterie en scheiden die ook uit via de ontlasting. kinderen raken waterschildpadden graag aan of ze verschonen hun water, raken vervolgens mond of gezicht aan en kunnen zo salmonella oplopen. bij de dieren zelf is die infectie meestal asymptomatisch, maar bij mensen en zeker kinderen, kan het zware diarree en koorts geven. tot en met ziekenhuisopname toe. altijd grondig handen wassen als je met deze dieren of hun water in contact bent gekomen."
Infecties die van dier op mens overgaan, vragen de nodige aandacht en omzichtigheid. vaak maken zoönosen de dieren zelf niet klinisch ziek, terwijl ze bij mensen ernstige symptomen kunnen veroorzaken, soms zelfs met dodelijke afloop. zoönosen kunnen mensen besmetten op verschillende manieren: door direct contact met geïnfecteerde dieren, met dierlijke producten zoals excreties of door overdracht van bacteriën, virussen of parasieten naar de voedselketen. "vooral kwetsbare groepen zoals zwangeren, kinderen en mensen met verminderde immuunrespons kunnen hierbij risico's lopen", vertelt dierenarts jan van assche.
Dat een kattenkrab potentieel erg gevaarlijke gevolgen kan hebben voor mensen, is te wijten aan een bijzonder samenspel tussen vlo en kat. katten hebben vaak een kiem in hun bloed die door vlooien worden opgezogen. zo komt die besmette kiem terecht in de uitwerpselen van de vlo. een kat met besmette vlooienstoelgang onder klauwen die uithaalt, kan zo die kiem via de huid bij de mens binnenbrengen. meteen ontsmetten en wie alsnog zwellingen vertoont aan handen en lymfeklieren, moet een arts raadplegen. "
Wormen en vlooien lijken banale aandoeningen, maar ze vragen terecht de nodige aandacht en de juiste behandeling. ook vanuit de overheid wordt dit sterk gestimuleerd. niet behandelen is geen goede optie. vlooien en wormen zorgen voor vervelende verschijnselen bij hun 'gastheren' en kunnen ook de gezondheid van mensen die ermee in contact komen bedreigen. niet alleen hond en kat hebben nood aan therapie, ook bij hobby-en legkippen kunnen worminfecties fataal aflopen. dierenarts jan assche geeft raad.
Aangepaste huisvesting heeft een niet te onderschatten impact op de gezondheid van huisdieren. dat is zeker het geval voor 'kooidieren' die meestal de klok rond in hun hok leven. verschillende factoren spelen een rol bij de inrichting van zo'n besloten dierenverblijf. ruimte, bodembedekking, schuilplaatsen, aanwezigheid van speelgoed, de juiste uitdagingen enz. "maar hou ook rekening met de aard van de beestjes zelf. gaat het hier om solitaire of sociale diersoorten?", zegt dierenarts jan van assche.
Een van dé basisregels die moeten gevolgd worden bij het inrichten van kooien voor konijnen en rodentia is het voorzien van een plek om te schuilen. "al deze dieren kampen met agorafobie. in het wild zoeken ze altijd muren of afgeschermde plekken op om langs te lopen. stop je zo'n dier in een open kooi, dan wordt het onrustig en nerveus. zo'n knaagdier in een naakte omgeving onderbrengen, is een vorm van dierenmishandeling. zo'n schuilplek kan bestaan uit een soort huisje, of een houten of kartonnen hokje of een buis (bij kleinere dieren). bij dieren die in een buitenverblijf zitten, moet ook altijd voldoende bescherming tegen de zon worden aangebracht. knaagdieren en konijnen zijn gevoelig voor oververhitting", zegt dr. jan van assche.
Een kant-en-klare lijst geven van spoedgevallen waarmee een huisdier altijd naar de dierenarts of dierenkliniek moet, is niet evident. vaak is het erg moeilijk om als niet-dierenarts te beoordelen of symptomen wijzen op iets acuut of niet. de meeste dierenartsen hanteren wel een beperkte lijst van bekende gevallen, waarmee eigenaars zich best direct naar de dokter reppen. beter een overbodige raadpleging, dan blijvend letsel of erger riskeren.
De vergrijzing treft niet alleen mensen, ook onder de huisdierenpopulatie is een gelijkaardige trend merkbaar. honden en katten worden, dankzij betere voeding, verzorging en geneesmiddelen heel wat dierenjaren ouder dan tien jaar geleden. met als gevolg dat ook huisdieren frequenter lijden aan ouderdomskwalen die vroeger veeleer zeldzaam waren.
Niet alleen honden en katten, ook papegaaien, kanaries en hobbypluimvee hebben nood aan aangepaste zorgen. vogelgeneeskunde is een erg bijzondere discipline binnen de dierengeneeskunde. in het vogelrijk bestaan er maar liefst 10.000 verschillende species, van wie het organisme onderling erg kan verschillen. vogeldierenarts peter coutteel schetst de voornaamste aandoeningen die voorkomen bij gevederde huisdieren en de mogelijke behandelingen.
In de vogelgeneeskunde betekent spoed ook echt spoed. "van zodra een vogel uiterlijke tekenen van ziekte begint te vertonen, mag je niet twijfelen en moet je ingrijpen. een dierenarts raadplegen of het dier zelf de nodige zorgen toedienen, afhankelijk van wat er misloopt. zo kan een kanarie al omkomen als de eigenaar één dag vergeet om hem water te geven. op 24 uur tijd kan een vogel geveld worden door een ziekte. alle vogels hebben een hoog metabolisme. tot 10 maal zo hoog als dat van de mens. hun normale lichaamstemperatuur bedraagt 42 graden. dat verklaart tevens waarom medicatie meestal in aangepaste hoge doses moet toegediend worden. zo kan het bijvoorbeeld perfect voorkomen dat een duif van 500 gram dezelfde dosis antibiotica moet krijgen als een kat van 4 kilo met een trager metabolisme."
Verstandig omspringen met antibiotica is niet alleen een zorg in de humane geneeskunde. ook bij de behandeling van dieren is het besef gegroeid dat er nood is aan een doordacht beleid rond antibioticagebruik. want ook bij dieren neemt de resistentie toe, wat zowel voor dieren als voor mensen op termijn tot grote risico's kan leiden. "er wordt volop gewerkt aan maatregelen om te komen tot een verstandiger gebruik. zowel dierenartsen, overheid (fagg en favv), veehouders, mengvoederindustrie als de farmasector sleutelen samen aan zo'n aangepaste aanpak", vertelt professor veterinaire epidemiologie jeroen dewulf (ugent).
Tanden poetsen. bij kinderen wordt het van kleins af toegepast en nadien aangeleerd. maar ook hond en kat hebben er nood aan. "het gebit van huisdieren vereist eigenlijk een gelijkaardige verzorging, met eenmaal per dag een poetsbeurt met een aangepast product", weet gespecialiseerd tandendierenarts dr. leen verhaert. tandproblemen bij huisdieren zijn frequent, maar blijven nog te vaak onopgemerkt.
Adhd, dementie en depressie. het zijn termen die niet langer voorbehouden zijn voor menselijke aandoeningen. steeds vaker worden ze gelinkt aan honden en katten die 'storend gedrag' vertonen.
Voor honden/katten die veel last hebben van slijmen aan de ogen, kan spoelen helpen. "dat komt ook voor bij puppies of jonge honden, waarvan het immuunsysteem erg actief is. ze ontwikkelen dan veel follikels op de oogslijmvliezen door reactie op prikkels uit de omgeving. de aangetaste ogen spoelen met een gewone zoutoplossing is de eerste keuze. dat is zelfs te verkiezen boven rozenwater. als de slijmvorming blijft duren, moet je het dier wel laten onderzoeken."
Oogproblemen bij honden, katten en konijnen komen frequent voor. soms gaat het om onschuldige wondjes, maar als de dieren enkele dagen na elkaar last blijven ondervinden, is er vaak meer aan de hand. controle bij een dierenarts is dan aangewezen. "bij dieren kunnen bepaalde onbehandelde oogproblemen snel tot een perforatie van het oog en zelfs tot blindheid leiden. oogproblemen zijn vaak niet onschuldig", zegt dierenarts gerlinde janssens (cert. vet. ophthalm. uk).
Wie ze ooit over de vloer kreeg, zal het niet licht vergeten. want parasieten zoals luizen, vlooien of bedwantsen kunnen erg lelijk huishouden. wie zijn deze veel voorkomende parasieten, over welk arsenaal aan producten beschikken we om ze te verdelgen en hoe staat het met de resistentie?
Zowat alle geneesmiddelen voor paarden moeten vandaag afgeleverd worden op voorschrift van een dierenarts. het aantal otc-producten is sterk teruggelopen. toch krijgen heel wat apothekers nog vragen over de behandeling van allerlei paardenleed. 'de apotheker' trok naar paardendierenarts isabelle cornelissen van dierenkliniek de brem voor het antwoord op de meest gestelde paardenvragen.