Tand- en gebitsproblemen bij hond en kat
Tanden poetsen. Bij kinderen wordt het van kleins af toegepast en nadien aangeleerd. Maar ook hond en kat hebben er nood aan. "Het gebit van huisdieren vereist eigenlijk een gelijkaardige verzorging, met eenmaal per dag een poetsbeurt met een aangepast product", weet gespecialiseerd tandendierenarts dr. Leen Verhaert. Tandproblemen bij huisdieren zijn frequent, maar blijven nog te vaak onopgemerkt.
Anders dan mensen geven honden en katten met tandproblemen niet altijd aan dat ze erge pijn lijden. "Honden en katten hebben daar van nature geen voordeel uit te halen. Honden die in een roedel leven en die zouden aangeven dat ze pijn hebben, zullen door de groep niet worden geholpen. Zij krijgen integendeel een plek achteraan bij de voedselbedeling. Katten zijn solitaire dieren voor wie het uiten van pijn evenmin hulp oplevert. Diereneigenaars moeten dus ondanks het gebrek aan pijnsignalen altijd attent zijn op de mondgezondheid van het dier", legt dr. Leen Verhaert uit.
Parodontitis
De meest voorkomende aandoening bij honden en katten is tandvleesontsteking (gingivitis) die kan overgaan in aantasting van de aanhechting van de tand (parodontitis). "Naast aanleg is dit in de meeste gevallen te wijten aan het niet onderhouden van het gebit. Honden en katten worden nauwelijks systematisch gepoetst, terwijl dat heel wat tandenleed kan voorkomen. Een keer per dag poetsen is de enige manier om tandvleesontsteking tegen te gaan. Op die manier haal je de tandplak weg die voor ontstekingen aan de tandvleesrand kan zorgen."
Snoepjes
Naast dierentandpasta's zijn er ook tandreinigende snoepjes en aangepaste voedingen op de markt. Sommige van deze kauwsnacks bevatten een aantal ingrediënten die moeten helpen om de opstapeling van tandplak en tandsteen tijdens het kauwen te beperken. "Een aantal daarvan dat ook in de apotheek wordt verkocht, heeft inderdaad wel een positief effect (30 tot 50 % minder plak, maar slechts 10 % minder ontstekingen), maar meestal beperkt zich dat maar tot enkele kiezen, achteraan in de mond. Dit kan het tandenpoetsen niet vervangen."
Jaren met tandpijn
Honden en katten kunnen letterlijk jarenlang met tandpijn ten gevolge van parodontitis of andere aandoeningen rondlopen zonder dat iemand wat opmerkt. "Vaak gebeurt dat pas nadat het dier uit de mond begint te stinken. Niet zelden verandert na het wegnemen - onder volledige narcose - van de aangetaste tanden ook het gedrag van het dier. Dieren die jarenlang gebukt gingen onder tandpijn en daar nu ineens van verlost raken, leven ineens weer op, tot grote verbazing van hun baasjes. Ook omgekeerd kan tandpijn een grote impact hebben op het gedrag van een hond en kat. Die pijn kan ervoor zorgen dat een zachtaardig dier ineens begint uit te halen of opvliegend wordt. Een reden temeer om het gebit extra in de gaten te houden."
Tandbreuken
Ook tandbreuken komen bij honden - en iets minder bij katten - frequent voor door het bijten op stenen of andere harde materialen. Bij honden worden vooral achterste kiezen getroffen, bij katten de fragielere hoektanden. Sommige honden zullen nadien pijn laten zien, bijvoorbeeld door te schrikken bij het drinken van koud water, maar lang niet alle dieren zullen die signalen uitzenden. "Als zo'n tandbreuk wordt opgemerkt, bestaat de eerste hulp uit onmiddellijke pijnstilling. Dat kan door het toedienen van ontstekingsremmers (NSAID's). Voor de behandeling zijn er twee opties: de tand trekken of een wortelkanaalbehandeling bij niet al te aangetaste tanden. Daarbij wordt de tand ontzenuwd en vervolgens weer 'opgevuld'. Die behandeling is vergelijkbaar met die bij mensen. "Onbehandelde tandbreuken kunnen leiden tot ontstekingen en abcessen."
Tandresorptie
"Deze aandoening treft een op de twee katten, maar zien we veel minder bij honden. Een echte verklaring voor is deze aandoening is er niet. Bij tandresorptie wordt de tandwortel vervangen door tandbeen. Bij dit proces gaan cellen die verantwoordelijk zijn voor botaanmaak en afbraak de tand niet meer als tand herkennen en ze integreren de tandwortel mee in het been. Vermoedelijk geeft dit geen pijn zolang het zich onder de tandwortelrand afspeelt. Eens erboven wordt het wel pijnlijk. Door resorptie gaan tanden afbreken."
Pijnstilling
"Het belang van pijnstilling bij de tandbehandelingen kan niet genoeg benadrukt worden. Daar mogen we veel guller mee omspringen. Tandextracties gebeuren bij hond en kat onder narcose, maar ze hebben ook pre-, tijdens en post - operatieve pijnstilling nodig. We werken met combinaties van opiaten en NSAID's, dat laatste op voorwaarde dat het dier een goede nierfunctie heeft. Nadien krijgen de dieren ook thuis nog een aantal dagen NSAID's om doorbraakpijn te voorkomen. Op die manier revalideren ze een pak sneller. Bij nierfalen kunnen we morfinederivaten zoals tramadol inzetten. Bij katten met nierfalen ligt die ambulante pijnbehandeling moeilijker. Die moeten soms 24 uur worden opgenomen in de praktijk om de pijn via opiaat- inspuitingen te onderdrukken."