Complexe ingrepen vergen multidisciplinaire aanpak
Voor hersteloperaties in hoofd en hals worden vaak verschillende specialismen aangesproken. Voor een betere integratie van nieuwe technieken werd voor deze complexe pathologie in de dienst Plastische Heelkunde van het UZ Gent een Faciaal Centrum opgericht.
In 2011 werd in het UZ Gent een vrij spectaculaire aangezichts transplantatie uitgevoerd, waarbij niet alleen weke weefels, maar ook delen van het faciale skelet betrokken waren. Deze complexe ingreep kon slechts tot stand komen dankzij de samenwerking van chirurgen en medewerkers uit verschillende disciplines.
Van toen af ontstond het idee dat een gemeenschappelijke aanpak van ingewikkelde faciale afwijkingen en aandoeningen hun behandeling alleen ten goede kon komen. Onder impuls van de professoren Phillip Blondeel en Hubert Vermeersch werd daarom onlangs een Faciaal Centrum boven de doopvont gehouden. Het medisch team van het platform bestaat naast de twee genoemde oprichters uit twee plastisch chirurgen, prof. Nathalie Roche en dr. Nicolas Dhooghe, en twee MKA-chirurgen-tandartsen dr. Renaat Coopman en dr. Matthias Ureel.
Ervaring en nieuwe ideeën
"De behandeling van faciale afwijkingen en aandoeningen stelt de artsen voor bijzondere uitdagingen", zegt dr. Dhooghe, die in Melbourne gedurende anderhalf jaar een bijzondere ervaring opdeed op het vlak van plastische en reconstructieve heelkunde bij kinderen. "De patiënt die in aanmerking komt voor een specifieke behandeling wordt vooreerst grondig bevraagd en onderzocht tijdens een gemeenschappelijke raadpleging. Al naargelang het geval wordt het team bij ons maandelijkse overleg aangevuld met artsen van andere disciplines, zoals hoofd- en halsziekten, oftalmologie, neurochirurgie, NKO, pediatrie en dermatologie."
"Er ontstaat dan een vruchtbare kruisbestuiving tussen specialisten, die vanuit diverse invalshoeken de best mogelijke behandeling zal bepalen. De jarenlange ervaring van oudere artsen en de nieuwe ideeën van jongere collega's komen hier ten volle tot hun recht. Zo worden elke maand enkele gevallen besproken, waarbij vooral de samenwerking tussen de plastisch chirurgen en de MKA-chirurg bijzonder vruchtbaar is. Kaakchirurgen gebruiken immers al enkele jaren de technologie van de 3D-printing, die ons toelaat de beenderige structuren van het faciaal massief driedimensioneel uit te beelden. Zo kunnen we beter dan ooit tevoren onze ingreep tot op de millimeter voorbereiden. Van hun kant beheersen plastisch chirurgen de reconstructie van huid en weke weefsels, waarbij onder andere microscopische hechtingen van vaten en zenuwen heel belangrijk zijn."
Patiënten die in aanmerking komen voor aangezichtstransplantatie moeten levenslang immunosuppressiva krijgen, met als ultieme mogelijke verwikkeling het ontstaan van maligniteit of zelfs van laattijdige afstoting
Diverse pathologie
De pathologie die voor het Faciaal Centrum in aanmerking komt is bijzonder divers. Onder de congenitale aandoeningen komt vooral de schisis aan bod. Die afwijking vergt een langdurig traject van verschillende behandelingen, vanaf de prenatale raadpleging tot aan de volwassen leeftijd. Daar komen tandartsen, orthodontisten, NKO-artsen en logopedisten aan te pas.
Voor oncologische patiënten, en na gemeenschappelijk overleg met andere betrokken disciplines, zorgt de hoofd- en halschirurg meestal voor de resectie terwijl de plastische heelkunde de reconstructie verzorgt.
Voor de behandeling van faciale traumata en orthognatische chirurgie is samenwerking met de MKA-chirurg noodzakelijk, terwijl de heelkundige aanpak van irreversibele facialisparalyse microchirurgische hechtingen van zenuw en bloedvaten vereist.
Voor complexe esthetische ingrepen en behandeling van verwikkelingen van eerder uitgevoerde operaties is een grondige kennis van de faciale anatomie een conditio sine qua non.
"Een bijzondere plaats bekleden de aangezichtscorrecties bij genderdysforie. Omdat het UZ Gent op dat vlak een grote bekendheid en expertise heeft verworven, zien we regelmatig patiënten die voor een zogenaamde 'faciale genderconfirmatiechirurgie' in aanmerking komen. Daar zijn verschillende aanpassingen mogelijk, waaronder een verschuiving van de haarlijn, verandering van het voorhoofdsprofiel en/of van de jukbeenderen, rhinoplastie,... Niet alleen het bot van het faciaal massief, maar ook huid, kraakbeen en vetweefsel kunnen beter aan het gewenste geslacht worden aangepast", aldus Nicolas Dhooghe.
Tissue-engineering
Alhoewel de tien jaar geleden uitgevoerde aangezichtstransplantatie de eerste aanzet was voor de oprichting van het Faciaal Centrum, werd sindsdien geen andere gelijkaardige ingreep in het UZ Gent meer uitgevoerd. Patiënten die daarvoor in aanmerking komen zijn immers bijzonder schaars, vergen heel wat voorbereiding, preoperatieve onderzoeken en tijd, en moeten een levenslang immunosuppressiva nemen, met als ultieme mogelijke verwikkeling het ontstaan van maligniteit of zelfs van laattijdige afstoting. Momenteel gaat de research eerder naar ' tissue-engineering', waarbij men geen organen van donoren zal hoeven te gebruiken, maar wel in laboratorium vervaardigd weefsel. Maar dat is nog (verre?) toekomstmuziek.
