[Opinie] Alcoholconsumptie: eentje is geentje
Op 17 juni 2025 publiceerde de Hoge Gezondheidsraad (HGR) nieuwe voedingsrichtlijnen. Een van de aanbevelingen is om totaal geen alcohol te drinken. Wat zegt de (recente) wetenschap?
Dokter Wim Van Hooste, preventieadviseur-arbeidsarts
Op 17 juni 2025 publiceerde de Hoge Gezondheidsraad (HGR) nieuwe voedingsrichtlijnen (Voedingsaanbevelingen voor de Belgische bevolking; Nr. 9808-9807, 2025). Een van de aanbevelingen is om totaal geen alcohol te drinken.
Ze sluit aan bij eerdere publicaties van de HGR rond alcohol en jongeren (HGR, 2006), alcohol en zwangerschap en borstvoeding (HGR, 2009), alcohol en voedingssupplementen (HGR, 2023), en in 2024 een advies met maatregelen om de schade van alcoholconsumptie te beperken. Al deze adviezen gingen uit van recente wetenschappelijke bevindingen.
In het Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg (TVGG, 23 juli 2025) staan artsen Marleen Finoulst en Patrik Vankrunkelsven stil bij deze specifieke aanbeveling over alcoholconsumptie: ‘Alcoholconsumptie voortaan afgeraden: hoe sterk is het bewijs?’. In hun bewijsvoering dateren 7 van de 13 referenties van voor 2020. Bij de HGR zijn 11 van de 25 referenties van voor 2020.
Geen veilige ondergrens
De HGR (2025) stelt dat er geen veilige ondergrens (safe threshold) is onder de welke alcoholgebruik geen ongunstige effecten op de gezondheid heeft. Daarom wordt aanbevolen om geen alcohol te gebruiken (blz. 101). Is er inderdaad geen limiet waaronder de gezondheidseffecten niet optreden?
De Wereldgezondheidsorganisatie adviseerde al in 2023: ‘No level of alcohol consumption is safe for our health’. Sinds 1988 wordt alcohol al gezien als een humaan carcinogeen Groep 1 (zeker kankerverwekkend bij de mens) door het International Agency for Research on Cancer (IARC, een onderdeel van de Wereldgezondheidsorganisatie).
Anderson et al. (The Lancet Public Health, 2023) konden geen veilige grenswaarden vaststellen voor de ontwikkeling van kanker bij consumptie van alcoholische dranken.
Door te focussen op de protectieve effecten van alcoholconsumptie, negeren we het grotere plaatje met de schade die alcohol aanricht. Het cardiovasculair voordeel, de ‘French paradox’ en het gunstige Mediterrane dieet (met wijntje), krijgen steeds de nodige aandacht. Maar bijvoorbeeld de zogenaamde ‘J-curve’ is gewoon lineair bij hooggeschoolden (Martinez-Gonzáles, Am J Clin Nutr, 2024).
Alcoholdrinkers moeten objectief geïnformeerd worden over het risico op kanker en andere gezondheidsproblemen die gelinkt zijn aan de consumptie van alcohol (Anderson et al., 2023). De voordelen van stoppen of verminderen met drinken moeten in de verf gezet worden (Gapstur et al., N Engl J Med, 2023).
Een effect op het ontstaan van borstkanker is er zelfs al bij matig gebruik. Er is geen safe limit of intake (Thelle & Grønbæk, Food & Nutrition, 2024). ‘A toxic is always a toxic’ (Martinez-González, Am J Clin Nutr, 2024).
Kwaliteitsvolle studies van de laatste 5 decades zijn schaars (Mukamal et al., 2020). De toekomstige studies moeten meer rigoreus en relevant zijn (Turner & McLellan, J Gen Intern Med, 2009). Randomized Clinical Trials (RCT’s) zijn de gouden standaard, maar ontbreken tot op heden, op één Australische studie na (Voskoboinik et al., N Engl J Med, 2020).
Er zijn grote RCT’s noodzakelijk om de effecten van licht tot matig drinken te vergelijken met volledige onthouding. Een Spaanse RCT die zal lopen tussen 2024 en 2028 bij 10.000 personen is van start gegaan (Martinez-González, 2024).
Last but not least, door alcohol veroorzaakte ernstige en dodelijke verkeers- en arbeidongevallen mogen niet uit het oog verloren worden (Pano VRT, 2024; Shield & Stranges, 2025).
