Konijnen: verder kijken dan alleen maar de tandjes

Neen, het zijn niet alleen wij mensen die af en toe eens - al dan niet noodgedwongen - naar de tandarts moeten. Konijnen hebben een legendarische reputatie als het om tandproblemen gaat. In tegenstelling tot de mens - waar een te koolhydraatrijke voeding de grote boosdoener is - ligt bij konijnen vaak de specifieke anatomie en fysiologie van het gebit aan de basis van de problemen.

Konijnen hebben een gebit waarvan alle definitieve tanden - zowel snijtanden als kiezen - gedurende hun hele leven voortdurend blijven groeien. Een zeer vezelrijke voeding is voor deze knaagdieren uiterst belangrijk omdat die ervoor zorgt dat er een stabiel evenwicht is tussen groei en slijtage. Hiervoor is gras ideaal, en dit zou dan ook het hoofdbestanddeel van konijnenvoeder moeten zijn. Daarnaast kan ook hooi voor goede slijtage zorgen.

Tandkronen

Wanneer de tandkronen steeds langer worden door onvoldoende en afwijkende slijtage, kunnen er tandpunten ontstaan, vooral aan de kiezen. Deze zijdelingse scherpe 'haakjes' op de tanden veroorzaken - afhankelijk van hun locatie - wondjes in de wangen en de tong. Dit maakt eten pijnlijk waardoor het konijn nog minder gaat eten. Het gevolg laat zich raden: de tandslijtage neemt nog minder af en de toestand verslechterd nog sneller en meer. Bovendien kunnen de wondjes ontsteken en kunnen daardoor abcessen ontstaan.

Snijtanden

Wat de snijtanden betreft, zien we bij de verlenging van de kronen vaak een opvallend afwijkende groeirichting ontstaan. Zo gaan de bovenste snijtanden een erg grote kromming vertonen met groei in de mondholte, terwijl de onderste snijtanden recht naar voor groeien, en zo tot buiten de mondholte zichtbaar worden.

Symptomen

Konijnen met tandproblemen gaan in eerste instantie vaak minder en vooral selectiever eten. Zo valt het op dat hard voeder, hooi en stro vaak in de trog blijven liggen. De diertjes gaan ook speekselen, wat kan gezien worden als een natte vacht ter hoogte van de kin. Oogproblemen komen ook erg regelmatig voor: deze zijn vaak secundair aan doorgroeiende tandwortels. En uiteraard vermageren de dieren meestal doordat ze minder eten. Bovendien hebben konijnen een zeer gevoelig spijsverteringsstelsel: enkele dagen minder of niet eten kan al voor ernstige problemen zorgen.

Voorkomen

Belangrijk is dus om tandproblemen te voorkomen. En dit kan door uitgebalanceerd voer te geven dat zeer rijk is aan vezels. Wees op je hoede voor symptomen van beginnende tandproblemen. Denk maar aan selectief eetgedrag en speekselen. Als er een vermoeden is van problemen, is het raadzaam een dierenarts te raadplegen en het konijn te behandelen. In het beginstadium zijn tandproblemen immers erg goed onder controle te houden.

Maag- en darmproblemen

Konijnen en knaagdieren hebben een spijsverteringsstelsel dat verschillend is van dat bij de mens, kat en hond. Konijnen zijn planteneters (herbivoren) en daardoor is hun anatomie en fysiologie afgestemd op het verteren van hard materiaal. Ook de fysiologie is bij konijnen anders. Zo is er sprake van 'caecotrofie' wat wil zeggen dat ze een eerste - vroege - vorm van keutels rechtstreeks aan de anus zullen opvangen en opeten om op die manier extra nuttige ingrediënten ervan te recupereren.

Oorzaken

Er zijn tal van factoren die maag- en darmproblemen kunnen veroorzaken. Zo kan het natuurlijk te maken hebben met infecties ter hoogte van het spijsverteringsstelsel. Zeer vaak is het echter een gevolg van een andere aandoening. Vrij courant ligt de basis van de aandoening bij de tanden. Door pijn gaan de dieren minder of niet meer eten. Maar ook pijn, door trauma bijvoorbeeld, kan de aanleiding zijn van verminderd eetgedrag. Een grondige anamnese is daarom erg belangrijk. Alleen op die manier kan een adequate behandeling worden opgestart.

Bacteriële aandoeningen

Een belangrijke bacteriële aandoening die ademhalingsproblemen veroorzaakt bij konijnen is Pasteurellosis. Ter hoogte van de bovenste luchtwegen veroorzaakt die het zogenaamde 'snot'. Hierbij gaat het konijn niezen, heeft het een natte neus en meestal ook vuile pootjes (door het wassen van zijn vieze snoet). Vanuit de neus kan de infectie uitbreiden naar de longen met acute longontsteking tot gevolg. Een agressieve antibioticabehandeling is hier levensreddend. Uitbreiding naar oor en middenoor is ook mogelijk met onder andere evenwichtsproblemen als gevolg van de aantasting van het evenwichtsorgaan. Konijnen die eraan lijden gaan hun kopje scheef houden, rondjes lopen enz...