De apotheek aan de poorten van de zon

Hoewel men het hele jaar door aan bescherming tegen de zon moet denken, is dat zeker in de zomer een absolute noodzaak. Omdat de Europese Commissie haar aanbevelingen herziet om de informatie over de doeltreffendheid van zonnebeschermingsproducten te verbeteren, zullen de patiëntenadviezen hierover binnenkort wijzigen.

De zon is uiteraard een bondgenoot, aangezien zij de aanmaak van serotonine en vitamine D stimuleert. Toch is bescherming noodzakelijk. “Elke blootstelling aan UV beschadigt ons DNA”, zegt de Stichting tegen Kanker.⁽¹⁾ UVB-stralen zijn verantwoordelijk voor zonnebrand, terwijl UVA-stralen huidveroudering en zonneallergieën veroorzaken. Overmatige blootstelling aan beide soorten UV-stralen is de belangrijkste oorzaak van huidkanker, daarom is levenslange fotobescherming noodzakelijk.

Ons lichaam is echter niet volledig weerloos tegen UV. “Melanine stopt een deel van de zonnestralen, absorbeert fotonen en verspreidt hun energie als warmte, en vangt vrije radicalen die door deze reactie worden gevormd. Natuurlijke pigmentatie is dus de sleutel voor spontane bescherming tegen UV-straling. Daarom komt huidkanker vaker voor bij blanke mensen met een lichte huid die in de zon leven”, aldus de Franse Vereniging voor Dermatologie.⁽²⁾
Ook antioxidanten (vitamine E, C) en carotenoïden (in rode groenten en fruit) kunnen helpen beschermen tegen de schadelijke effecten van de zon.

In België is vanaf maart tot eind oktober, zelfs bij bewolkt weer, bescherming nodig zodra de UV-index 3 of hoger is.

Vanaf UV-index 3: beschermen!

Fotobescherming is een kwestie van volksgezondheid: naar schatting meer dan 80% van de huidkankers is te wijten aan overmatige blootstelling aan de zon. Drie kernadviezen staan centraal: blijf tussen 12 uur en 15 à 16 uur in de schaduw; bedek je huid met kleding, een hoed met brede rand en zonnebril; en smeer om de twee uur zonnecrème (minstens factor 30, bij voorkeur 50).
Tijdens een skivakantie of in de zomer is dit een vaste gewoonte, maar eigenlijk is bescherming tegen de zon het hele jaar nodig, zelfs thuis of bij elke buitenactiviteit. Een goede reflex is het volgen van de UV-index via weerberichten of de SunSmart Global UV-app. In België is vanaf maart tot eind oktober, zelfs bij bewolkt weer, bescherming nodig zodra de UV-index 3 of hoger is.

De apotheker als referentiepersoon

De apotheker is een belangrijke gesprekspartner bij de aankoop van zonnecrème. Daarbij is het essentieel om het huidtype en het blootstellingsverleden van de patiënt te beoordelen om een aangepaste bescherming voor te stellen: beschermingsfactor, textuur, waterbestendigheid, huidtolerantie, enz.

Een goede zonnecrème kiezen is één ding, hem correct gebruiken is een andere. Er gelden enkele belangrijke tips: breng voldoende aan (2 mg/cm²), herhaal elke twee uur of na zwemmen/zweten, en vergeet gevoelige zones niet (oren, nek, voeten…). Specialisten benadrukken dat geen enkele zonnecrème voldoende beschermt op zich; ze moet altijd gecombineerd worden met andere maatregelen zoals schaduw en beschermende kleding.

Herziening op komst

De correcte toepassing van zonnecrème staat centraal in de herziening van de Europese Aanbeveling uit 2006, die fabrikanten richtlijnen geeft over veiligheid en doeltreffendheid van zonneproducten.
Deze herziening, gestart door de Europese Commissie in juni 2024, richt zich onder andere op claims rond bescherming tegen UVA en UVB, gebruiksaanwijzingen en voorzorgsmaatregelen. Doel? De consument beter informeren over het juiste gebruik en de juiste keuze van deze producten. Er wordt bijvoorbeeld een onderscheid gemaakt tussen zonneproducten en cosmetica met een zonnefilter. “Deze zogenaamde ‘secundaire zonneproducten’ kunnen verwarring zaaien over hun beschermingsniveau tegen UV-straling”, waarschuwt het Franse agentschap ANSES.⁽³⁾

ANSES stelt ook voor om etiketten te vereenvoudigen zodat ze beter verstaanbaar zijn. Zo zou de vermelding van de SPF (zonnebeschermingsfactor) kunnen verdwijnen, omdat die “een vertekend beeld geeft van de bescherming tegen alle UV-stralen, terwijl hij alleen bescherming tegen UVB weergeeft.” In plaats daarvan zou men kunnen spreken over lage (SPF 15-20), gemiddelde (SPF 25-30) of hoge bescherming (SPF 50 en meer), die bescherming tegen beide soorten UV omvat en de aandacht vestigt op de globale bescherming. Hierbij zou ook het belang van de aangebrachte hoeveelheid benadrukt moeten worden (zie kader).

Breng een dikke laag aan!
De SPF (Sun Protection Factor) geeft aan hoeveel zon je kunt verdragen voor je verbrandt, na het aanbrengen van zonnecrème. De tests die dit bepalen, worden in laboratoria uitgevoerd met een dikke laag van 2 mg crème per cm² huid. In de praktijk gebruikt men echter maar 0,7 tot 1 mg/cm². Daardoor ligt de werkelijke bescherming meestal twee tot drie keer lager dan aangegeven. In het kader van de Europese herziening zouden etiketten duidelijk moeten vermelden hoeveel product je moet aanbrengen. Bijvoorbeeld: “zes theelepels (ongeveer 36 g) om het hele lichaam van een gemiddelde volwassene te bedekken.”

Een andere aanbeveling is het verbieden van claims die zich specifiek richten op bescherming van baby’s en jonge kinderen, bij wie het gebruik van zonneproducten een laatste redmiddel moet blijven.

De nieuwe Europese tekst wordt verwacht eind 2025 of begin 2026.

>> anker.be/preventie/bescherm-je-tegen-de-zon
>> sfdermato.org
>> anses.fr