WHO linkt eenzaamheid aan ruim 871.000 doden per jaar

Meer dan 871.000 doden wereldwijd zijn naar schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in verband te brengen met eenzaamheid, of zowat 100 overlijdens per uur. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het VN-onderdeel.

In 2023 richtte de WHO een commissie op om de problematiek van eenzaamheid te belichten en voorstellen te formuleren om de kwestie aan te pakken. Ze kwam er nadat verscheidene studies erop wezen dat eenzaamheid een grote impact op de gezondheid heeft, maar ook in de nasleep van de coronapandemie die gepaard ging met lockdowns, licht de Belg Etienne Krug toe, directeur van het departement voor sociale determinanten bij de WHO. "En het blijkt een veel breder probleem te zijn dan we aanvankelijk hadden gedacht."

Uit het eerste rapport van de commissie komt naar voren dat wereldwijd één op de zes mensen te maken heeft met eenzaamheid, gedefinieerd als een pijnlijk en subjectief gevoel door een gebrek aan sociale interacties. De oorzaken kunnen uiteenlopend zijn, van een slechte gezondheid en beperkte mobiliteit, over een laag onderwijsniveau, tot alleen wonen en gebrekkige maatschappelijke voorzieningen en publieke beleidsmaatregelen.

Bij jongeren loopt het aandeel op tot zowat één op de vijf. De WHO-experten wijzen daarvoor met name naar het gebruik van smartphones. Covoorzitter van de commissie Vivek Murthy - de voormalige hoogste gezondheidsadviseur van de Verenigde Staten - waarschuwt dan ook voor "het buitensporige gebruik van digitale media onder jongeren". 
En ook meer mensen in lage- en middeninkomenslanden - zowat een kwart - rapporteren eenzaamheid. In rijke landen gaat het daarentegen om iets meer dan één op de tien.

Impact fysieke en mentale gezondheid

De gevolgen van eenzaamheid en sociaal isolement zijn groot met een impact op zowel fysieke als mentale gezondheid, benadrukt het rapport. "Ze verhogen de kans op bijvoorbeeld cardiovasculaire aandoeningen en diabetes, en vergroten ook het risico op depressie en angststoornissen", aldus Murthy. "Ze verminderen de algemene levensverwachting en - wat mensen kan verbazen - worden gelinkt aan jaarlijks 871.000 doden."

Naast de negatieve gevolgen op de invididuele gezondheid, heeft eenzaamheid ook een bredere maatschappelijke impact. Studieresultaten en de prestaties op de werkvloer kunnen eronder lijden en de sociale cohesie van gemeenschappen kan onder druk komen te staan. "Sociale connectie is een fundament van onze samenleving", zegt Murthy. De kosten voor de sociale zekerheid en door verloren productiviteit lopen door dat alles op tot in de "miljarden".
Dat terwijl is aangetoond dat sterke sociale contacten de gezondheid bevorderen, met onder andere een lagere kans op ontstekingen, ernstige aandoeningen en mentale problemen. "De kosten van inactie zijn hoog en de voordelen van sociale contacten zijn verreikend", benadrukt Murthy.

Eenzaamheid aanpakken kan en moet volgens de WHO-experten gebeuren op verschillende niveaus, met zowel beleidsmaatregelen als individuele acties. Zo moet er meer aandacht komen voor bewustwording, voldoende sociale infrastructuur en psychosociale begeleiding.