Apotheker verdient plaats in diabetespreventie

Het Vlaams Apothekersnetwerk (VAN) ziet een belangrijke rol weggelegd voor de apotheker in de preventie van diabetes. Een aantal rondetafelgesprekken met stakeholders resulteert in een actieplan met vier concrete actiepunten.

Begin dit jaar bracht het Vlaams Apothekers Netwerk (VAN) apothekers, onderzoekers, beleidsmakers en vertegenwoordigers van andere beroepsgroepen samen om in gesprek te gaan over diabetes. De centrale vraag: “Welke rol kan en moet de apotheker spelen binnen de brede aanpak van diabetes, van gezonde burger tot complexe patiënt met complicaties?”

HALT2Diabetes

Dat de keuze op diabetes viel, is natuurlijk geen toeval. Diabetes type 2 is één van de meest voorkomende chronische aandoeningen in België. De maatschappelijke, medische en economische impact is enorm. Hoewel er de voorbije jaren stappen vooruit zijn gezet, schort er toch nog steeds iets met de opsporing van de aandoening. Ongeveer een derde van de personen met diabetes type 2 kreeg de diagnose nog niet te horen. Verontrustend is bovendien de toename van de prevalentie bij jongeren. “Deze context vraagt om een versterking van de eerste lijn en een bredere inzet van de apotheker, als laagdrempelige en toegankelijke zorgverstrekker”, aldus het VAN.

Voor William Leysen en Aurélie Lampaert van de Diabetes Liga heeft de apotheker duidelijk een plaats in screening en preventie van diabetes. Samen met de Vlaamse overheid werkt de Diabetes Liga in het HALT2Diabetes-programma aan een gestructureerde en wetenschappelijk onderbouwde aanpak van prediabetes. “We zetten in op vroegtijdige opsporing van personen met een verhoogd risico op diabetes type 2.” De FINDRISC-vragenlijst is de eerste screeningsstap, gevolgd door doorverwijzing naar de huisarts voor bloedanalyse. De apotheker speelt een belangrijke rol in de implementatie van het programma.

Erkende educator

De apotheker is één van de vijf erkende educatoren binnen het opstarttraject diabetes. “Hij ondersteunt patiënten bij het goed gebruik van antidiabetica en besteedt veel aandacht aan therapietrouw”, legt Isabelle Dewulf (APB) uit welke rol de apotheker speelt. “Apothekers zijn ook goed geplaatst om medicatieproblemen op te sporen en te signaleren, en zo complicaties te vermijden. Momenteel kan een apotheker een opstarttraject echter nog niet initiëren. Een arts moet dit voorschrijven.”

Tijdens de ‘Maand van de preventie therapietrouw bij diabetes type 2’ in november vorig jaar voerde prof. Lies Lahousse (UGent) een data-analyse uit van de registratie van therapietrouw via de therapietrouwteller die werd ontwikkeld door APB en Farmaflux. De voorlopige resultaten tonen aan dat zo’n therapietrouwteller een waardevolle tool kan zijn voor het monitoren van therapietrouw.

Buurtniveau

Een ander hulpmiddel is de Diabetesbarometer waarmee apothekers enkele kwaliteitsindicatoren van hun diabetespopulatie kunnen opvolgen op buurtniveau. “In samenwerking met huisartsen en lokale partners kunnen ‘zorgzame teams’ worden opgezet die preventie, detectie en begeleiding lokaal vormgeven”, zegt Marie Van de Putte (Apotheia). “Om de Diabetesbarometer geschikt te maken voor verdere uitrol, moeten naast data op apotheekniveau ook data op patiëntniveau ter beschikking kunnen worden gesteld.”

Waar de apotheker ook een rol kan spelen, is in het vermijden van complicaties op langere termijn. “Diabetes wordt te vaak pas gediagnosticeerd wanneer al complicaties zijn opgetreden”, zegt Luk Buysse (Diabetes Liga). “Een HbA1c-verbetering vermindert aanzienlijk het risico op complicaties. Apothekers kunnen hier een doorslaggevende rol spelen in preventie, therapietrouw en follow-up. Een goede therapietrouw heeft een grotere impact dan de ontdekking van nieuwe medicatie. Dat impliceert zowel gezondheidswinst als financiële winst.”

Eén actieplan, vier actiepunten

Het actieplan diabetes dat het VAN opstelde na afloop van de rondetafelgesprekken, bestaat uit vier concrete actiepunten:

1.      Het VAN faciliteert een bredere bekendmaking van programma’s als HALT2Diabetes, Bewegen op Verwijzing en Zoet Zwanger bij de Vlaamse apotheker.

2.      Een bevolkingsonderzoek diabetes is zinvol, startend met FINDRISC, gevolgd door een HbA1C-meting indien nodig. De apotheker kan daarbij inzetten op bevolkingsgroepen die weinig contact hebben met andere zorgverstrekkers om zo een grotere intake te hebben van diabetici die nu vaak worden gemist.

3.      In het opstarttraject diabetes is het aangewezen dat de apotheker het geven van een Goed GeneesmiddelenGebruik-educatie therapietrouw zelf autonoom kan opstarten. Zo zullen meer mensen geholpen worden en komt het de therapietrouw ten goede.

4.      Het VAN volgt ook de digitale ontwikkelingen van de therapietrouwteller en van de diabetesbarometer strikt op en zal deze instrumenten helpen uitrollen zodra ze er rijp voor zijn.